Disfunkcionalne porodice mogu imati više unutrašnjih ili spoljašnjih problema. Unutrašnji problemi često potiču od porodičnog nasilja, poremećenih bračnih odnosa, mentalnih bolesti, poremećaja u odnosu braće i sestara i drugog, dok spoljašnji problemi potiču često od zavisnosti (alkoholizma, narkomanije, hazarderstva), bračnih neverstava, nezaposlenosti i njenih reperkucija, kao i od drugih uzroka.
Disfunkcionalne su one porodice koje na povećanje stresa ili pritisaka, unutrašnjih ili spoljašnjih, reaguju rigidnim obrascima i granicama, te izbegavaju ili se opiru bilo kakvoj promeni. Kada se jedan član porodice suoči sa problemom, čitava porodica je pogođena. U disfunkcionalnoj porodici obično nema osećaja jedinstva, empatije ili granica, a članovi mogu biti veoma kritični jedni prema drugima. Nažalost, mlado članovi porodice žive u uverenju da je takvo disfunkcionalno funkcionisanje porodice, zapravo normalno.
Pored loše ili nikakve komunikacije, prisutni mogu biti poricanje, fizičko i psihičko zlostavljanje, nedostatak empatije i poštovanja, pa i gušenje emocija kod drugih članova koji trpe posledice života u ovakvoj porodici. Mogu se javiti i nerealna očekivanja od dece ili korišćenje dece za osvetu. Može postojati zabrana da se priča prijateljima i rođacima o porodičnim odnosima, pa su zbog toga i prijateljstva ograničena.
Deca koja odrastaju u disfunkcionalnim porodicama su u riziku da razviju probleme u svom funkcionisanju, poput depresije, anksioznosti, niskog samopoštovanja, iracionalne krivice, zavisnosti i durgog.
Rad sa disfunkcionalnom porodicom
Pojam porodice nije ograničen samo na krvno srodstvo, on se odnosi i na emocionalne, zakonske i druge veze, te samim tim se porodična terapija kod navedenih grupa i primenjuje. Rad se odvija sa jednim članom, parom ili čitavom porodicom.
Terapeut istražuje problem zajedno sa klijentima, koji možda ni nemaju uvid u svoj problem. Postavljaju se pitanja: Šta je dobro i kada je dobro u interpersonalnim odnosima, koje su snage u tim odnosima, šta može klijent da promeni, šta bi bilo prvo što klijenti mogu da urade?
Značajni faktori funkcionalnosti porodičnih i partnerskih odnosa su: kohezivnost (emocionalna veza među članovima), fleksibilnost (sposobnost porodice da promeni liderstvo, uloge i pravila u relacijama), i naravno, komunikacija (faktor koji omogućava parovima i porodicama da ostvare koheziju i fleksibilnost)
Sistemska porodična terapija (SPS) je psihoterapijski metod usmeren na promenu interakcija bračnog para, ili osnovne ili proširene porodice u cilju prevazilaženja psiholoških i psihijatrijskih problema koji ometaju funkcionisanje porodice i njenih članova. Sistemski porodični terapeuti smatraju da je patologija locirana u porodičnom sistemu, a ne u pojedincu koji je samo nosilac simptoma. Problem je u obrascima porodičnog funkcionisanja.